Προϊστορία
Η ανθρώπινη παρουσία στη Μήλο τεκμηριώνεται από το β΄ μισό της 8ης χιλιετίας π.Χ. (Μεσολιθική περίοδος). Εγκαταστάσεις για εξαγωγή οψιανού υπήρχαν ήδη από τη Νεολιθική περίοδο, στις θέσεις Νύχια και Δεμεναγάκι. Κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού (3300-2000 π.Χ.) αναπτύσσονται εγκαταστάσεις στο Χάλακα, στον Πηλό, τη Φυλακωπή και αλλού. Ο πρώτος οργανωμένος οικισμός της Φυλακωπής χτίζεται γύρω στο 2200 π.Χ. Το 2000 π.Χ. ο οικισμός τειχίζεται, οργανώνεται σε οικοδομικά τετράγωνα και αποκτά οδικό και αποχετευτικό δίκτυο. Η πόλη καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε γύρω στα 1550 π.Χ., γνώρισε μια νέα καταστροφή το 1400 π.Χ. και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 11ο αι. π.Χ.

(Παύλος Καρβώνης)

 

Αρχαιότητα
Μετά τον 11ο αι. π.Χ., νέοι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στο νησί, στην περιοχή Κλήμα, νότια της Πλάκας. Κατά τη Γεωμετρική περίοδο (10ος-8ος αι. π.Χ.) η Μήλος ήταν κέντρο παραγωγής κεραμικής και μικροτεχνίας. Κατά τα περσικά, οι Μήλιοι συμμετείχαν στη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αντίθετα από τα άλλα κυκλαδονήσια, η Μήλος, σύμμαχος της Σπάρτης, αρνήθηκε τη συμμετοχή στη Δηλιακή Συμμαχία, ενώ όταν ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος οι Μήλιοι παρέμειναν ουδέτεροι. Οι Αθηναίοι, μη ανεχόμενοι τη στάση αυτή, συγκέντρωσαν κατά το 16ο έτος του πολέμου, το 416 π.Χ., 38 τριήρεις και 3.000 οπλίτες έξω από το νησί με σκοπό να υποχρεώσουν τους κατοίκους να συμμετάσχουν στη συμμαχία. Οι Μήλιοι αρνήθηκαν, οπότε οι Αθηναίοι κατέλαβαν το νησί, θανάτωσαν τους άνδρες και πούλησαν ως σκλάβους τα γυναικόπαιδα. Την καταστροφή της Μήλου περιγράφει ο Θουκυδίδης, ο οποίος σε ένα διάλογο που έχει μείνει στην ιστορία παραθέτει την επιχειρηματολογία των δύο πλευρών. Οι επιζώντες Μήλιοι επέστρεψαν μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου.
Κατά την Ελληνιστική περίοδο η Μήλος ακολούθησε τις τύχες του κοινού των νησιωτών, ενώ οι τέχνες και η οικονομία γνώρισαν άνθηση. Το 27 π.Χ. γίνεται ρωμαϊκή επαρχία και συνεχίζει να ακμάζει.

 

Βυζαντινή και Νεότερη περίοδος
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο η Μήλος εντάχθηκε στην επαρχία των νήσων του Αιγαίου πελάγους με έδρα τη Ρόδο. Η εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της συνεχίστηκε. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, η Μήλος εντάχθηκε στο Δουκάτο της Νάξου, που ιδρύθηκε από το Μάρκο Σανούδο. Το 1537 ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα την κατέλαβε για λογαριασμό των Οθωμανών, όμως το νησί παρέμεινε για κάποιο διάστημα υπό τον έλεγχο της φραγκικής οικογένειας των Κρίσπι. Το 1566 παραχωρήθηκε από τους Οθωμανούς στον εβραίο διπλωμάτη Ιωσήφ Νάζι. Μετά το θάνατό του (1579) το νησί ενσωματώνεται στο διοικητικό σύστημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ακμάζει λόγω προνομίων που του χορηγούνται. Το 17ο αιώνα η ακμή συνεχίζει λόγω και της διακίνησης των προϊόντων της πειρατείας, αλλά και λόγω της επίδοσης των Μηλίων στη ναυτιλία. Πρόξενοι ξένων δυνάμεων εγκαθίστανται στη Μήλο. Το 18ο αιώνα ο πληθυσμός μειώνεται, λόγω της μόλυνσης του περιβάλλοντος από την ηφαιστειακή δραστηριότητα της Σαντορίνης. Το 1771 η Μήλος κυριεύεται από τους Ρώσους και παραμένει στη διοίκησή τους έως το 1774, οπότε και επανέρχεται στην οθωμανική επικράτεια.
Κατά την Επανάσταση του 1821, η συνεχής παρουσία οθωμανικού στόλου στο νησί δυσχέρανε τη συμμετοχή στον Αγώνα. Όπως και οι υπόλοιπες Κυκλάδες, η Μήλος εντάχθηκε το 1830 στο ελληνικό κράτος. Το 19ο αιώνα η ανάπτυξη του νησιού ήταν ραγδαία, λόγω του λιμανιού και του πλούσιου υπεδάφους. Μετά το 1835, Κρήτες πρόσφυγες κατέφυγαν στη Μήλο, ίδρυσαν τον Αδάμαντα και ενίσχυσαν τον πληθυσμό του νησιού. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις 6 Μαΐου 1941, το νησί καταλήφθηκε από τους Γερμανούς μέχρι το τέλος του πολέμου. Στη συνέχεια, οι οικονομικές συνθήκες είχαν σαν αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού λόγω μετανάστευσης στην Αθήνα και την Αμερική, κυρίως. Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει έντονη τουριστική ανάπτυξη.

Πηγή: www2.egeonet.gr